دستگاه QEEG
دستگاه QEEG نقشه مغزی می‌تواند با ثبت امواج مغزی و تحلیل آن با روش‌های مختلف متخصصین روانپزشکی و نورولوژی را در انتخاب بهترین دارو، بهترین درمان غیردارویی، پروتکلهای rTMS تحریک مغناطیسی مغز، تحریک الکتریکی مغز و نوروفیدبک و همچنین تشخیص بهتر بر اساس ویژگی‌های امواج مغزی راهنمایی کند.
مطالعات مختلف کاربرد QEEG نقشه مغزی
۱- تشخیص اختلالات و بیماری‌های مغز و اعصاب و روان:
در اوایل گسترش نقشه مغزی پژوهشگران تلاش کردند تا بر اساس ویژگی‌های مختلف QEEG اختلالات مختلف را تشخیص دهند اما با توجه به هم‌پوشانی زیاد میان یافته‌ها در اختلالات مختلف این امر به صورت قطعی انجام نگرفت. حتی از سال ۲۰۰۹ و پس از معرفی پروژه RDoC که به ارزیابی‌های عینی برای تشخیص اختلالات روانپزشکی می‌پردازد نیز پیشرفتی دیده نشد اما توانستند میان علائم یا نشانگان و ویژگی‌های QEEG ارتباطات خوبی را پیدا کنند.
۲- پیش‌بینی پاسخ به دارو
از دیگر کاربردهای QEEG استفاده از آن برای پیش‌بینی پاسخ به درمان به ویژه داروهای ضدافسردگی است. در دوره ظهور pharmaco-eeg ثبت امواج مغزی منجر به پیش‌بینی اثرات ضدافسردگی ترکیبات جدیدی مانند میناسرین شد و مسیر را برای استفاده بالینی از داروهای جدید باز کرد (فینک و ایروین ۱۹۸۲). پروژه RDoC بستر جدیدی را برای یافتن شاخص‌هایی عینی به منظور تصمیم‌گیری بهتر در تعیین درمان فراهم نموده است. در همین راستا پروژه ISPOT با بیش از هزار شرکت‌کننده دارای افسردگی اساسی در ۵ کشور و ۲۲ مرکز، شاخص‌هایی را برای پیش‌بینی پاسخ‌دهی افراد به داروهای ضدافسردگی مختلف در مطالعات متعدد یافته است. همچنین نشان داده شده است QEEG می‌تواند به عنوان شاخصی در تعیین درمان‌پذیر بودن بیش‌فعالی/نقص توجه و همچنین نوع درمان به کار رود. طرح ثبت ارزیابی امواج مغزی روانپزشکی PEER از دیگر پروژه های استفاده از QEEG در پیش‌بینی درمان است. شروع این طرح به مطالعاتی در دهه 90 برمی‌گردد که امواج مغزی بیماران را ثبت و بر اساس پروتکلهای استاندارد آنها را تحت درمان قرار می‌دادند. سپس به نتایج آنها با هدف کمک کردن به ارتباط میان ویژگی‌های امواج مغزی و اثربخشی درمانی توجه می‌کردند. بسیاری از مطالعات بعدی این رویکرد را گسترش داده و مفید بودن آن را برای کمک به بهبود نتایج درمان شامل نمایش ارتباط قوی میان نتایج QEEG و پاسخ به درمان یافتند. این طرح شامل ۱۰٬۰۰۰ ثبت EEG و ۳۸٬۰۰۰ نتیجه دارویی است.
۳- پیش‌بینی پاسخ به روش‌های تحریک مغزی:
علاوه بر پیش‌بینی پاسخ به دارو، نقشه مغزی QEEG می‌تواند برای پیش‌بینی پاسخ به روش‌های تحریک مغزی غیرتهاجمی شامل rTMS و tDCS هم استفاده شود. در یک مطالعه مروری چاپ‌شده در سال ۲۰۲۳ در مجله Nature Mental Health، فرکانس پیک آلفا به عنوان یک بیومارکر در پاسخ افسردگی به تحریک مغناطیسی مغز rTMS معرفی شده است. این مطالعات در سایر اختلالات و روش‌های تحریک مغزی نیز در حال پژوهش است.
۴- پروتکلهای اختصاصی تحریک مغناطیسی مغز، تحریک الکتریکی مغز و نوروفیدبک:
مطالعات زیادی به بررسی نوروفیدبک مبتنی بر QEEG که اصطلاحا به آن QEEG-Based یا QEEG-Informed نوروفیدبک گفته می‌شود پرداخته‌اند و یافته‌های مفیدی را نشان داده‌اند که می‌توان آنها را در کلینیک به کار برد. با استفاده از نقشه مغزی می‌توان نقطه و یا فرکانس مداخله با روش‌های rTMS، tES و نوروفیدبک را تعیین کرد.
قابلیت های دستگاه QEEG/EEG
دستگاه QEEG نقشه مغزی با امکان ثبت EEG و ERP به همراه نرم‌افزارهای اختصاصی ثبت، تحلیل و ارائه محرک در دو مدل ۲۱ و ۳۲ کاناله ارائه می‌شود. محیط کاربرپسند به همراه سهولت استفاده و تنوع امکانات این دستگاه را از سایر رقبای خود متمایز کرده است. همچنین در این دستگاه قابلیت اتصال کلاه‌های ثبت EEG تعبیه شده است که علاوه بر کلاه‌های خود، با کلاه‌های مطرح دنیا شامل Waveguard و ECI نیز سازگار است. استفاده از کلاه در مقایسه با تک الکترودها به دلیل ثابت بودن فاصله میان نقاط از حساسیت بیشتری در QEEG برخوردار است تا هنگام محاسبه ارتباطات میان نقاط مختلف اطلاعات صحیح ارائه شود. این دستگاه دارای تاییدیه سازمان غذا و داروی آمریکا FDA نیز است.
سازگار با نوروگاید:
این دستگاه با نرم‌افزار نوروگاید که رایج‌ترین دیتابیس نرمال QEEG است سازگار بوده و حتی امکان ثبت داخل خود نرم‌افزار نوروگاید نیز با این دستگاه امکان‌پذیر است.
لورتا نوروفیدبک:
امکان اجرای لورتا نوروفیدبک نیز با این دستگاه وجود دارد. لورتا نوروفیدبک (از امکانات پیشرفته نوروگاید) روشی است که در آن با استفاده از دیتابیس نرمال، تعیین نوع و شدت اختلالات فرد به همراه نقشه مغزی فرد پروتکل درمانی استخراج و جلسات نوروفیدبک اجرا می‌شود. در این روش ۱۹ کانال از مغز ثبت و تحلیل می‌شود و فیدبک بر اساس تحلیل عمقی امواج مغزی صورت می‌گیرد.
دستگاه های مرتبط
